7 желтоқсанда ЖСДП-ның Алматы қалалық филиалында заңгерлерімен, партия белсенділерімен кездесу өтті. Жиын барысында баламалы сот жүйесі және оны елімізде енгізу мүмкіндіктері талқыланды. Көптеген қазақстандық мәселелерін сот арқылы шеше алмай жүр, себебі талап арыз жазу дағдылары жетіспейді. Әсіресе ауылдар мен шағын қалалардың тұрғындары осы жайтпен бетпе-бет келіп жатады. Бұл жағдайда азаматтық шешім қабылдауға құқығы бар «Ақсақалдар сотын» қарау ұсынылды.
Ақсақалдар соты дегеніміз – қазақтар, қырғыздар және басқалар сияқты көшпелі халықтардың мәдениетіндегі дауларды немесе қақтығыстарды шешудің дәстүрлі нысаны. Әдетте бұл шешімді дауды қарастыратын әрі әділ және бейбіт жолмен шешуге ұмтылатын құрметті ақсақалдар тобы немесе тәжірибелі қауымдастық мүшелері қабылдайды. Бұл жүйе дәстүрлі құндылықтарға, қауымның аға мүшелерінің даналығы мен тәжірибесін құрметтеуге негізделген. Ақсақалдар соты, әдетте, қоғамда үйлесімділікті сақтауға және екі тарапты да қанағаттандыру және ұзақ қақтығыстарды болдырмауға бағытталған.
Сондай-ақ, кездесу кезінде заманауи сот жүйесі мен адвокаттардың алдында тұрған сұрақтар талқыланды. Практик заңгер Сағыныш Жумашеваның айтуынша, кейбір судьялар шығарылған шешімдерде ҚР Азаматтық кодексінің 8-бабы 4-тармағына сілтеме жасайды, онда «азаматтар мен заңды тұлғалар өздеріне тиесілі құқықтарды жүзеге асыру кезінде адал, ақылға қонымды және әділ әрекет етіп, заңнамада қамтылған талаптарды, қоғамның адамгершілік принциптерін, сондай-ақ кәсіпкерлер іскерлік этика ережелерін сақтауы керек» деп жазылған, бірақ азаматтардың іс-әрекетінің заңдылығы туралы айту ұмытылып тұр. Сондай-ақ, заңгерлер сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін болдырмау үшін ҚР АІЖК 41-бабын қайта қарау қажет деп кеңес береді. Сот төрешісіне наразылық білдіріп, одан бас тартуға арыз түскен кезде сот төрешісі шығарылатын шешімдердің ашықтығын қамтамасыз ету үшін міндетті түрде өз бетінше істі қараудан бас тартуы тиіс. Азаматтарды қорғау кезінде заңгерлер кездесетін көптеген басқа да мәселелер (жаңадан ашылған жағдайлар, шағымдану мерзімдері, дауларды сотқа дейін реттеу) туралы айтып өтті.
Біз өзімізді құқықтық мемлекет деп санайтындықтан, сарапшылар ажырасуды болдырмау үшін мектептерде «Құқық негіздері» және «Отбасылық құндылықтар» сияқты пәндер болуы керек деп санайды. Себебі тек Алматы қаласы бойынша алимент сомасы 3,5 млрд теңгені құрайды.
«Ажырасу санын азайту үшін ажырасу кезінде ата-аналар балаға белгілі бір соманы аударатын мемлекеттік қор құруды ұсынамыз. Бала ай сайын соманың пайызын алады, ал қалған ақшаны 18 жасқа толғаннан кейін оқуға немесе тұрғын үйге пайдаланады. Осылайша біз ажырасу санын азайтып, балаларды лайықты болашақпен қамтамасыз етер едік», − дейді Алматы қаласы бойынша ТЖК палатасының орынбасары, заңгер Нұржан Сауранбекұлы.
Құқықтық, әділ мемлекетте өмір сүру үшін заңдар еліміздің азаматтары үшін жұмыс істеуі керек.
ЖСДП Алматы қалалық филиалы
