25 қарашада ЖСДП-ның Алматы қалалық филиалының бастамасымен «Жас ғалымдардың бүгіні мен болашағы» атты ғылыми конференция өтті. Конференцияға академиктер, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты, жас ғалымдар, қоғам қайраткерлері, белсенділер мен ғылыми қызметке құмар жастар қатысты. Жас ғалымдардың мәселелері мен еліміздегі ғылымды дамыту мүмкіндіктері талқыланды.
Белгілі болғандай, Қазақстанда ғылыммен айналысу өте қиын. Академик, Қазақстан ғалымдары одағының президенті Оразалы Сәбден өз сөзінде ғылымға үлкен көмек бөлінетін әлемдік және түркітілдес елдердің мысалдарын келтірді. Мемлекет тарапынан жас ғалымдарға қолдау көрсетілуі тиіс дейді ол. Академик қаншама данышпан ауылдардан шыққанын ескеріп, студенттерді жоғары оқу орындарында оқытуды тегін етуді ұсынды.
Жас спикерлердің бірі «Қыр баласы» ҚҚ мүшесі, жазушы-драматург, әдебиеттанушы Әлібек Байбол Қазақстанда жас ғалымдарды әлеуметтік жағынан қолдауға арналған бағдарламалардың жоқтығына қынжылды.
«Тұрғын үй алуға жеңілдіктер және басқа да әлеуметтік кепілдіктер жоқ. Ғылыммен айналысу үшін көп уақыт қажет. Бір зерттеуге шамамен 3 жыл қажет, бірақ бұл жұмыс өте арзан. Сонымен бірге отбасын қамтамасыз ету керек, бұл ғалымдардың жалақысына салмақ түсіреді», - дейді Әлібек Байбол.
Екіншіден, әр салада ғылымды дамытуға арналған мемлекеттің гранттары жоқ. Егер гранттар бөлінбесе, мемлекет ғылыми зерттеулерді дамытуға мүдделі болмаса, онда елдің дамуы да баяулайды.
Үшіншіден, мемлекетте ұлттық ғылыми модель жоқ. Біз әрқашан ділімізге сәйкес келмейтін батыс елдеріне сүйенеміз. Ал біз бастапқыда көшпелі халық болғанымызды ескере отырып, ғылымды зерттеудің ұлттық моделін жасауымыз керек.
Ғылыми қызмет саласындағы тағы бір проблема – жас ғалымдардың елден кетуі. Тәжірибе алмасуға және басқа елдердің тәжірибесін зерттеуге арналған әртүрлі бағдарламалар бар. Келісім-шарттың уақыты аяқталғаннан кейін көптеген жастар өз Отанынан тиісті қолдау таппай, оқу оқыған жеріне қайтадан кетіп жатады.
PhD докторы, «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасының жеңімпазы Қуаныш Жұмабекұлының айтуынша, мектептердің өзінде оқулықтардың мазмұны қате құрылған, оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келмейді. Сондай-ақ, оқу кезінде міндетті болып саналатын маңызды тақырыптарды өткізіп жібереді. Оқулықтарда отандық ғалымдар мен зерттеушілер жайында ақпарат жоқ.
Ғылыми конференция қорытындысы бойынша, жас ғалымдардың ұсыныстарын ескере отырып, нақты шешім шығару керек, ғалымдардың ғылыми еңбектері қолданысқа енгізілуі қажет деген ұсыныс болды. Сондай-ақ жас ғалымдардың әлеуметтік жағдайына мән беру маңызды мәселенің бірі екені айтылды. Ғалымдарға жасалған жағдай ел ертеңіне жасалған инвестиция іспетті. Дамыған елдердің бәрі де ғылым мен жаңа технологияларды дамытуды бірінші орынға қоятыны анық. Сол себепті біздің ел көштен қалмауы үшін ғылымды қарқынды дамыту басты назарда тұруы тиіс.
ЖСДП Алматы қалалық филиалы
